De verbinding van muziek

Als je je verdiept in de invloed die muziek heeft op de hersenen en het functioneren, dan kom je al snel uit bij Erik Scherder, hoogleraar neuropsychologie. Scherder heeft aangetoond dat muziek een positief effect heeft op de verbindingen tussen de verschillende gebieden in het brein, tussen alle gebieden waar betekenis wordt gegeven aan zintuiglijke prikkels en dat is enorm belangrijk voor de sociale cognitie. Mensen met dementie krijgen door het luisteren naar muziek herinneringen terug, in het ziekenhuis wordt muziek steeds vaker ingezet als middel tegen pijn, stress en angst. Bij kinderen met autisme wordt muziektherapie gebruikt om kinderen te leren zich beter te uiten. Tot zover de min of meer wetenschappelijke kant van dit onderwerp. Je kunt hier nog veel meer over lezen op www.muziekgeluk.nl.

Muziek als medicijn

Ik hou van muziek en van muziek in veel vormen en genres. Het is iets wat ik van mijn moeder heb meegekregen. Van haar heb ik geleerd om te luisteren, te voelen en te genieten van heel veel verschillende soorten muziek. 'Het is een gave van boven, kind', zei ze vaak als ze iemand mooi hoorde zingen of een muziekinstrument hoorde bespelen. Vind het fijn dat ik van haar mijn geheime liefde voor countrymuziek heb meegekregen maar ook ontzettend mooie herinneringen met haar heb gemaakt tijdens het concert van André Rieu op het Vrijthof in Maastricht. Haar intens gelukkige gezichtsuitdrukking zal ik nooit meer vergeten. Nu ze door haar dementie al een tijdje in een verzorgingstehuis woont, zie ik die uitdrukking gelukkig nog af en toe als ze mooie muziek hoort of als ze tijdens onze autoritjes met haar breekbare stem meezingt met oud-Hollandse versjes uit de spotify-lijst die ik voor haar heb gemaakt. Liedjes die ze nog woord voor woord uit haar hoofd kent (en ik inmiddels ook). Hoe mooi dat muziek ons op die manier ook nu nog verbindt.

Muziek als herinnering

Ik vind het bijzonder hoe muziek mij kan helpen herinneren, vergeten, troosten en dromen. Als je net dat ene liedje hoort en direct moet denken aan je eerste verliefdheid, liefdesverdriet of het moment waar je was toen je dat liedje voor het eerst hoorde. Maar het helpt me ook om mijn hoofd en lichaam te kalmeren, om even los te komen van vervelende gedachten of zorgen en om mijn fantasie te prikkelen en mijn energie te laten stromen. Dat ik me gedragen en begrepen voel op de momenten dat ik dat nodig heb.

Muziek markeert voor mij ook een tijdperk. Welke kleding ik droeg, wie mijn vrienden waren, mijn onzekerheden en wat ik toen allemaal heel belangrijk vond. Ik was eind jaren 80 en in de jaren 90 ontzettend fan van de Ierse band U2. In de 2e klas van de middelbare school vond ik een mede-fan en hulden wij onszelf in spijkerjasjes met U2 emblemen, verzamelden we platen, schreven verslagen met uitleg over de teksten en maakten we een gedetailleerd plan om (stiekem) naar Dublin af te reizen voor een concert, want dat moest écht! Onze ouders staken daar uiteraard een stokje voor. Ontroostbaar waren we. In 1989 bereikte de Lovetown Tour een hoogtepunt met het concert op nieuwjaarsnacht vanuit...jawel...Dublin. Ik herinner me dat het live op radio werd uitgezonden waardoor ik in die nieuwjaarsnacht met mijn oor tegen de radio geplakt zat, gewapend met casettebandjes om alles te tapen. Want dat deed je in die tijd. We wilden met een groepje naar het afsluitende concert van de tour in Rotterdam op 10 januari 1990 (dat mocht dan weer wel van onze ouders). Toen al was er een enorme vraag naar kaarten. Als lid van de fanclub had je enig voordeel omdat je een advertentie uit het fanclubblad kon uitknippen, invullen en opsturen om kans te maken op kaarten. Anders moest je een nacht in de rij gaan liggen bij het ticketverkoopbureau (wie herinnert zich nog de sigarenwinkel van Ben Noz aan de Amsterdamsestraatweg in Utrecht?). Ik weet niet meer precies hoe wij uiteindelijk aan kaarten zijn gekomen maar we hadden ze. Gehuld in t-shirts met een foto van het laatste Rattle and Hum album op de achterzijde geprint, reisden we af naar Rotterdam. Bloedzenuwachtig was ik. Terwijl we richting de ingang van Ahoy liepen, zagen we aan de zijkant van Ahoy wat mensen staan wachten, het was al snel duidelijk dat er iets ging gebeuren. Na een paar minuten ging de zijdeur open en ja hoor….daar kwam Bono naar buiten om de fans te begroeten. Een klein mannetje met een enorme cowboyhoed en een groots charisma en een groepje mensen (overwegend volwassen mannen) waarvan een enkeling het lef had om een vraag te stellen, uiteraard toen nog zonder mobiele telefoon binnen handbereik om foto’s en selfies te maken.

Live energie

Het concert begon fantastisch, met BB King in het voorprogramma. Maar toen het licht in de zaal uitging, de eerste tonen van Where the streets have no name uit de boxen schalden, en de contouren van de enorme cowboyhoed van Bono zichtbaar werden op het podium, dacht ik werkelijk dat ik flauw zou vallen. Niet omdat ik een hysterische tiener was maar simpelweg omdat ik mijn eerste live ervaring had. Om maar de woorden van Erik Scherder te gebruiken, ik denk dat de verbindingen tussen de verschillende gebieden in mijn brein op dat moment overuren draaiden. De combinatie van muziek, beeld en de energie van mensen in de zaal kan ervoor zorgen dat het lijkt alsof je in een andere frequentie terecht komt. Zo heb ik die avond ervaren…en gelukkig volgden er in de jaren daarna nog heel veel meer van dit soort momenten. Niet alleen bij U2 concerten maar ook heel veel andere bandjes, tijdens rockfestivals, klassieke concerten en ja…zelfs tijdens een goed technofeest. Het is een energie die moeilijk te beschrijven is. Een energie die je voelt, of niet. En ook dat is natuurlijk persoonlijk.

Dus ik snap professor Scherder wel als hij zegt dat muziek betekenis geeft aan zintuiglijke prikkels. Door muziek worden we simpelweg op een andere manier aangeraakt. En dat is bevrijdend en zorgt ervoor dat iedere vezel in ons lichaam en ons brein weer wakker wordt geschud. En niet in de laatste plaats…het zorgt ervoor dat je helemaal op kunt gaan in het moment, waar de ruimte van zorgen of verdriet even wordt ingevuld door hoop en licht.

Liefs,

Ineke

---

And it's you when I look in the mirror

And it's you that makes it hard to let go

Sometimes you can't make it on your own

Sometimes you can't make it

Best you can do, is to fake it

Sometimes you can't make it on your own

---